Küresel Lityum Arzının %75’ini Barındıran Lityum Üçgeni Neden Kritik? (Bu Bölge Olmasaydı Telefonlar Olmazdı!)
Lityum Üçgeni, dünyanın en büyük lityum rezervlerini barındıran ve küresel arzın %75’inden fazlasını sağlayan bir bölgedir.
Bölge; Şili, Arjantin ve Bolivya’nın tuz düzlüklerini içerir ve lityumun çıkarılması burada ciddi çevresel ve toplumsal etkilere yol açmaktadır.
Lityum; telefonlar, dizüstü bilgisayarlar ve elektrikli araçlar gibi bataryalı cihazların vazgeçilmezi hâline geldi.
Küresel piyasanın yıllık tüketimi her yıl %8,9 oranında artıyor ve bu talep artışı, hibrit ve elektrikli araçlar, enerji depolama sistemleri ve taşınabilir elektroniklerin yaygınlaşmasıyla daha da hızlanacak.
Lityum dünyanın altı kıtasında da bulunurken Şili, Arjantin ve Bolivya’nın tuz düzlükleri, dünyanın lityum arzının %75’inden fazlasını barındırıyor. Bölge, “Lityum Üçgeni” olarak biliniyor ve küresel lityum talebinin büyük bir kısmını karşılıyor.
Lityum Üçgeni, dünyanın en kurak bölgelerinden biridir ve bu durum lityum çıkarım sürecini oldukça karmaşık hâle getiriyor.
Madenciler, tuz düzlüklerinde delikler açarak tuzlu, mineral açısından zengin tuzlu suyu yüzeye pompalarlar. Su, aylarca buharlaşmaya bırakılır ve lityum karbonat çıkarılmadan önce bir dizi filtrasyon işleminden geçirilir.
Lityum çıkarımı nispeten ucuz ve etkili olsa da sürdürülebilirliği ve uzun vadeli etkileri sorgulanıyor. Sürecin su tüketimi çok fazladır örneğin, bir ton lityum için yaklaşık 500.000 galon su gerekmektedir.
Şili’nin Salar de Atacama bölgesinde lityum çıkarımı, bölgedeki su arzının %65’ini tüketmiştir ve yerel çiftçilerin mahsul yetiştirme ve hayvancılık yapma yeteneklerini ciddi şekilde etkilemiştir.
Bolivya, dünyanın en büyük tuz düzlüklerinden biri olan Salar de Uyuni’ye ev sahipliği yapmaktadır.
Bu doğal harikanın altında, dünya toplamının yaklaşık %50’sini oluşturan devasa lityum yatakları bulunmaktadır. 2008 yılında Bolivya’nın Eski Başkan Yardımcısı Álvaro García Linera, bu doğal kaynağın aşırı yoksulluk içinde yaşayan vatandaşların %40’ını rahatlatacağını ilan etmişti.
Ancak idealleri henüz gerçekleşmiş gibi gözükmüyor. Bolivya zengin doğal kaynaklara sahip olsa da çok yoksul bir ülkedir ve lityum madenciliği projelerini bağımsız olarak işletme olasılıkları zayıftır.
Arjantin’de de benzer bir hikâye yaşanıyor. Yerel halk, lityum madenlerinin çevresel ve toplumsal etkileriyle mücadele ederken madencilik şirketleri büyük kârlar elde etmektedir.
Çevre dostu mu düşmanı mı?
Lityum madenciliği, çevresel etkileri açısından tartışmalıdır. Çevre savunucuları, lityum-iyon bataryaların küresel ısınmanın olumsuz etkileriyle mücadelede hayati öneme sahip olduğunu savunuyor.
Elektrikli araçlar, benzinle çalışan araçlara göre daha az karbon salınımı yapmaktadır. Ancak lityum madenciliği su kaynaklarını tüketmekte ve çevreye zararlı kimyasallar sızdırmaktadır.
